Mirasçılık Belgesi (Veraset İlamı) Nedir, Nereden ve Nasıl Alınır?

Mirasçılık Belgesi Nedir?

Mirasçılık belgesi, bir kişinin ölümünden sonra geride kalan yasal mirasçılarının kim olduğunu ve bu mirasçıların miras paylarının ne olduğunu gösteren resmi bir belgedir. Mirasçılık belgesi (veraset ilamı), mirasçılar arasında anlaşmazlık çıkmaması ve mirasın doğru şekilde paylaşılması için gerekli olan temel belgedir. Bu belge, mirasçılara tereke (miras bırakanın malvarlığı) üzerinde hak sahibi olduklarını ispat eder.

Türk Medeni Kanunu’na göre, bir kimsenin ölümü üzerine terekesi mirasçılara geçer. Mirasçılar, haklarını kullanabilmek ve mirasla ilgili işlemlerini yürütebilmek için bu belgeyi edinmek zorundadır. Veraset ilamı, özellikle bankalardaki hesaplar, tapu dairesindeki işlemler, araç satışları, miras kalan ev veya arsa üzerindeki işlemler gibi konularda önemli bir rol oynar.

Mirasçılık Belgesi Hangi Sebeple Alınır?

Türk Medeni Kanunu miras hukukuna göre, ölen kişinin yani mirasbırakanın (muris) mirasçıları; murisin ölümü sonrasında miras hukuku hükümlerine göre belirlenecek olan paylar ile murisin malları üzerinde mülkiyet hakkına sahip olmaktadır. Veraset ilamı, murisin ölümü sonrası mirasçılar tarafından hem kimlerin mirasçı olduğunu hem de kendileri üzerine düşen payların öğrenilmesi açısından önem arz etmektedir. Bu belge, miras hakkı için kurucu nitelikte değildir. Fakat, mirasçı; miras hakkını bildirici şekilde üçüncü kişilere veya kurumlara karşı bu belge ile ispat edebilmektedir. Aynı zamanda bu belgenin; ortaklığın giderilmesi, muris muvazaası, tenkis davası, izale-i şuyu davası gibi davalarda alınması da zaruridir.

Mirasçılık Belgesini Kimler Talep Edebilir?

Miras hukukuna göre;(diğer kanundaki düzenlemeler de saklı kalmak üzere) mirasbırakanın yasal mirasçısı olan kişiler ile mirasbırakan tarafından usulüne uygun olarak hazırlanmış; vasiyetname, miras sözleşmesi ile atanan mirasçılar, murisin kan hısımları, murisin hiçbir yasal mirasçısı yoksa devlet, mirasçılık sıfatını yitirenler (mirasın reddi, mirastan feragat, mirasçılıktan çıkarma, mirastan yoksunluk), vs. gibi kişiler bu belgeyi talep edebilmektedir.

Mirasçılık Belgesi Nereden Alınır?

Mirasçılık belgesi iki yerden alınabilir:

1. Sulh Hukuk Mahkemesi: Veraset ilamı almak isteyenler, sulh hukuk mahkemelerine başvurarak bu belgeyi talep edebilirler. Genellikle mirasbırakanın son yerleşim yeri mahkemesine başvurulması tercih edilir. Mirasçılardan herhangi biri bu başvuruyu yapabilir. Mahkeme, mirasçılar arasında herhangi bir uyuşmazlık olmadığı sürece genellikle kısa sürede karara bağlar.
2. Noterlikler: 1 Ekim 2011 tarihinde yürürlüğe giren 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu’na göre noterler de veraset ilamı verebilir. Eğer mirasçılar arasında ihtilaf yoksa, bu belge noterler tarafından da hızlı bir şekilde düzenlenebilir. Ancak noterler, yasal mirasçı olmayan kişiler (örneğin, vasiyetnameyle mirasçı atanan kişiler) için veraset ilamı veremez. Noterlerin yetkisi, sadece yasal mirasçılar içindir.

Mirasçılık Belgesi Nasıl Alınır?

Mirasçılık belgesi almak için izlenecek adımlar şunlardır:

1. Mahkeme Yoluyla Mirasçılık Belgesi Alma

Sulh hukuk mahkemesinden veraset ilamı almak için aşağıdaki işlemleri yapmanız gerekir:

1. a) Başvuru Dilekçesi: Mirasçılık belgesi talebi için bir dilekçe hazırlanmalıdır. Bu dilekçede, miras bırakanın kimlik bilgileri, mirasçıların kim olduğu, mirasçılık belgesi talep edilmesinin neden gerekli olduğu gibi bilgiler belirtilmelidir. Bu konuda uzman bir meslektaşımızdan yardım almanızı tavsiye etmekteyiz.
2. b) Gerekli Belgeler:

• Miras bırakanın ölüm belgesi
• Başvuruyu yapan mirasçıların nüfus cüzdanı fotokopileri
• Nüfus kayıt örneği
• Mirasçılık belgesi talebini içeren dilekçe

1. c) Mahkemeye Başvuru: İkamet edilen yerdeki veya miras bırakanın son yerleşim yeri sulh hukuk mahkemesine başvuru yapılmalıdır. Mahkeme, Nüfus ve Vatandaşlık İşleri Genel Müdürlüğü’nden miras bırakanın vukuatlı nüfus kayıt örneğini alarak mirasçıları tespit eder.
2. d) Karar Verilmesi: Mahkeme, gerekli incelemeleri yaparak mirasçıları tespit eder ve miras paylarını belirler. Eğer mirasçılar arasında bir ihtilaf yoksa, süreç genellikle kısa sürer ve mahkeme, mirasçılık belgesini düzenler.
3. e) Belgenin Teslimi: Mahkeme, mirasçılık belgesini başvuran kişiye teslim eder. Bu belge ile mirasçılar, mirasla ilgili işlemleri yürütebilir.

Yetkili ve Görevli Mahkeme

Mahkemeye başvuru yolu ile alınması halinde, görevli mahkeme Sulh Hukuk Mahkemesi,

Mahkemeye başvuru yolu ile alınması halinde, yetkili mahkeme ise murisin son yerleşim yeri mahkemesi ya da mirasçılardan her birinin yerleşim yeri mahkemesidir.

2. Noter Yoluyla Mirasçılık Belgesi Alma

Noterden veraset ilamı almak genellikle daha hızlı bir süreçtir. Adımlar şunlardır:

1. a) Notere Başvuru: Mirasçı, herhangi bir notere başvurarak veraset ilamı talebinde bulunabilir. Noterler, UYAP (Ulusal Yargı Ağı Bilişim Sistemi) üzerinden Nüfus ve Vatandaşlık İşleri Genel Müdürlüğü’ne bağlanarak gerekli incelemeleri yaparlar.
2. b) Belgenin Düzenlenmesi: Noter, yasal mirasçıları ve paylarını tespit ettikten sonra veraset ilamını düzenler. Noterler sadece yasal mirasçılara (eş, çocuklar, varsa torunlar gibi) mirasçılık belgesi verebilir. Eğer vasiyetname varsa veya mirasçılar arasında bir anlaşmazlık bulunuyorsa, noter mirasçılık belgesi veremez, bu durumda sulh hukuk mahkemesine başvurulması gerekir.
3. c) Belgenin Teslimi: Noter, belgenin düzenlenmesi sonrası mirasçılara bu belgeyi verir. Mirasçılar bu belge ile bankalarda, tapu dairesinde veya diğer resmi kurumlarda miras işlemlerini gerçekleştirebilir.

Noter Yoluyla Mirasçılık Belgesi Alınmasına Engel Durumlar

Veraset ilamının noterlik tarafından verilemeyeceği bazı durumlar bulunmaktadır, bunlar;

Miras Bırakan ile Mirasçılık Belgesi talep eden kişinin;

• Soybağının tespit edilememesi,
• Soybağının olması ancak yasal Mirasçısı olmaması,

Miras Bırakan kişinin;

• Vasiyetnamesi bulunması,
• 04/04/1926 tarihinden önce vefat etmiş olması,
• 23/11/1990 tarihinden önce vefat etmiş ve eşinin sağ olması,

Miras Bırakan kişinin ya da mirasçılardan herhangi birinin;

• Mirasçılarından herhangi biri ile aynı gün vefat etmiş olması,
• ‘GAİP’ olması,
• Evlatlık olması,
• Vatandaşlıktan çıkarılmış ya da birden çok vatandaşlığa sahip olması,

Veraset ilamı verilmesine engel bir durum tespit edildiği zaman; Noterlik Kanunu gereği ilgili Noter başvuruda bulunan kişiye, gerekçeyi içeren ‘’Red Belgesi’’ vererek başvuruda bulunan kişiyi Sulh Hukuk Mahkemesine yönlendirecektir.

Mirasçılık Belgesi Almak İçin Gerekli Şartlar

• Veraset ilamı talebinde bulunacak kişi, miras bırakanın yasal mirasçısı olmalıdır.
• Miras bırakanın ölümünün nüfus kayıtlarına işlenmiş olması gereklidir. (Ölüm kaydı bulunmayan bir kişi için veraset ilamı verilemez.)
• Mirasçılar arasında herhangi bir ihtilaf olmadığından emin olunmalıdır. Eğer mirasçılar arasında anlaşmazlık varsa noterler bu belgeyi veremez ve süreç mahkemeye taşınır.

Sonuç

Mirasçılık belgesi, bir kişinin ölümünden sonra geride kalan malların ve hakların mirasçılar arasında paylaşılmasında temel bir rol oynar. Bu belgeyi alabilmek için sulh hukuk mahkemelerine veya noterliklere başvurarak gerekli belgeleri sunmak yeterlidir. Noterlerden belge almak genellikle daha hızlı bir süreç olsa da, bazı durumlarda mahkemeye başvurmak zorunlu olabilir. Mahkemeye başvurulması durumunda süreç biraz daha uzun sürebilir, ancak mirasçılar arasında bir ihtilaf bulunmuyorsa, belge kısa sürede elde edilebilir.