Boşanma davaları, Türk Medeni Kanunu’na göre evlilik birliğinin sona erdirilmesine yönelik açılan davalardır ve farklı sebeplerle farklı şekillerde açılabilirler. Boşanma davalarının nasıl açılacağı, süreci ve süresi, davanın türüne ve çiftlerin uzlaşıp uzlaşmadığına bağlı olarak değişir. Boşanma davası temel olarak anlaşmalı boşanma ve çekişmeli boşanma olarak ikiye ayrılır. Aşağıda bu davaların nasıl işlediği, nerede açılacağı ve ne kadar sürebileceği detaylı bir şekilde açıklanmaktadır.
1.Anlaşmalı Boşanma Davası
Anlaşmalı boşanma, eşlerin boşanma ve boşanmanın tüm sonuçları üzerinde uzlaştıkları, hızlı ve pratik bir yol olan boşanma şeklidir. Türk Medeni Kanunu’nun 166. maddesinin 3. fıkrasında düzenlenmiştir.
Türk Medeni Kanunumuzun 166. Maddesinin 3. Fıkrası; ‘’ … Evlilik en az bir yıl sürmüş ise, eşlerin birlikte başvurması ya da bir eşin diğerinin davasını kabul etmesi hâlinde, evlilik birliği temelinden sarsılmış sayılır. Bu hâlde boşanma kararı verilebilmesi için, hâkimin tarafları bizzat dinleyerek iradelerinin serbestçe açıklandığına kanaat getirmesi ve boşanmanın malî sonuçları ile çocukların durumu hususunda taraflarca kabul edilecek düzenlemeyi uygun bulması şarttır. Hâkim, tarafların ve çocukların menfaatlerini göz önünde tutarak bu anlaşmada gerekli gördüğü değişiklikleri yapabilir. Bu değişikliklerin taraflarca da kabulü hâlinde boşanmaya hükmolunur. Bu hâlde tarafların ikrarlarının hâkimi bağlamayacağı hükmü uygulanmaz. …’’
14 Kasım 2024 tarihinde gerçekleştirilen düzenleme ile herhangi bir boşanma sebebi ile açılmış ve reddedilmiş olan boşanma davasının ardından uygulanan üç yıl bekleme süresi bir yıla indirilmiştir.
‘’… (Değişik dördüncü fıkra:14/11/2024-7532/13 md.) Boşanma sebeplerinden herhangi biriyle açılmış bulunan davanın reddine karar verilmesi ve bu kararın kesinleştiği tarihten başlayarak bir yıl geçmesi hâlinde, her ne sebeple olursa olsun ortak hayat yeniden kurulamamışsa evlilik birliği temelden sarsılmış sayılır ve eşlerden birinin istemi üzerine boşanmaya karar verilir. …’’
Anlaşmalı Boşanma Davasının Şartları:
- Evlilik süresi: Anlaşmalı boşanma davası açılabilmesi için eşlerin en az 1 yıl evli kalmış olması gerekir. Evlilik süresi bir yıldan az ise, anlaşmalı boşanma mümkün değildir.
- Tarafların uzlaşması: Boşanmanın maddi ve manevi tüm sonuçları üzerinde (nafaka, mal paylaşımı, velayet vb.) tarafların anlaşmış olmaları gerekir. Bu anlaşmayı içeren bir protokol hazırlanmalı ve mahkemeye sunulmalıdır.
- Mahkemeye katılım: Anlaşmalı boşanma davasında her iki tarafın da duruşmaya katılması zorunludur. Hakim tarafları bizzat dinleyerek rızalarının serbest iradeye dayanıp dayanmadığını kontrol eder.
- Tarafların Mahkemeye Başvurusu: Eşler boşanmak için mahkemeye birlikte başvurmalı ya da bir eşin açtığı anlaşmalı boşanma davasını diğer eşin kabul etmesi gerekmelidir.
Anlaşmalı Boşanma Davası Nasıl Açılır?
Anlaşmalı boşanma davası, eşlerin birlikte hazırladıkları bir boşanma protokolü ile birlikte, yetkili Aile Mahkemesi’ne sunulur. Davanın açılabilmesi için eşlerden birinin ikamet ettiği yer mahkemesi ya da son altı aydır birlikte yaşadıkları yer mahkemesi yetkilidir.
Anlaşmalı Boşanma Davası Ne Kadar Sürer?
Anlaşmalı boşanma davaları genellikle çok kısa sürede sonuçlanır. Mahkemelerin yoğunluğuna bağlı olarak birkaç hafta ile birkaç ay arasında değişebilir. Eğer eşler duruşmaya katılır ve protokol üzerinde anlaşmışsa, dava bir veya iki duruşmada sonuçlanabilir.
Anlaşmalı Boşanma Davasının Avantajları:
- Sürecin kısa sürmesi.
- Taraflar arasında çekişme olmaması nedeniyle stresin düşük olması.
- Maddi ve manevi haklar üzerinde anlaşma sağlandığı için belirsizliğin olmaması.
Anlaşmalı boşanma davası için protokol örneğini ‘’Anlaşmalı Boşanma Protokol Örneği’’ başlıklı içeriğimizden inceleyebilirsiniz.
2.Çekişmeli Boşanma Davası
Çekişmeli boşanma, tarafların boşanma, velayet, nafaka, mal paylaşımı gibi konularda anlaşamadığı ve hakimin bu konularda karar vermek zorunda olduğu boşanma şeklidir. Çekişmeli boşanma, anlaşmalı boşanmaya göre çok daha uzun süren ve karmaşık bir süreçtir.
Çekişmeli Boşanma Davası Sebepleri:
Çekişmeli boşanma davaları, genel ya da özel boşanma sebeplerine dayanarak açılabilir. En yaygın çekişmeli boşanma sebepleri şunlardır:
- Zina
- Hayata kast, pek kötü veya onur kırıcı davranış
- Suç işleme ve haysiyetsiz hayat sürme
- Terk
- Akıl hastalığı
- Evlilik birliğinin temelden sarsılması (şiddetli geçimsizlik)
Çekişmeli Boşanma Davası Sebepleri hakkında detaylı bilgi için ‘’Boşanma Davası, Boşanma Sebepleri’’ başlıklı makalemizi inceleyebilirsiniz.
Çekişmeli Boşanma Davası Nasıl Açılır?
Çekişmeli boşanma davası, eşlerden birinin boşanma talebini ve gerekçesini içeren bir dava dilekçesiyle Aile Mahkemesi’ne açılır. Dava, davacının (boşanmayı isteyen taraf) ya da davalının ikamet ettiği yer ile davadan önce son altı aydan beri birlikte oturdukları yer Aile Mahkemesi’nde açılabilir. Eğer Aile Mahkemesi bulunmuyorsa, Asliye Hukuk Mahkemesi görev yapar.
Çekişmeli Boşanma Davası Süreç:
- Dava dilekçesi: Davacı eşin, boşanma sebeplerini içeren bir dilekçe ile mahkemeye başvurması gerekir.
- Savunma dilekçesi: Davalı eş, kendisine tebliğ edilen dilekçeye cevap vermek için süre alır ve savunmasını sunar.
- Deliller ve tanıklar: Taraflar, iddialarını ispatlamak için deliller ve tanıklar sunar. Bu aşama uzun sürebilir.
- Mahkeme süreci: Taraflar duruşmalarda dinlenir, tanıklar ifade verir, deliller değerlendirilir.
- Karar: Hakim, boşanma ve diğer talepler (nafaka, velayet, mal paylaşımı, tazminat vb.) hakkında karar verir.
Çekişmeli Boşanma Davası Ne Kadar Sürer?
Çekişmeli boşanma davaları, tarafların sunduğu delillerin incelenmesi, tanıkların dinlenmesi ve diğer prosedürler nedeniyle daha uzun sürebilir. Ortalama olarak 1 ila 2 yıl arasında sonuçlanabilir. Ancak taraflar arasında uzlaşı olmazsa veya dava karmaşıklaşırsa süreç 3-4 yıla kadar uzayabilir. İstinaf ve temyiz süreçleri de dahil edildiğinde bu süre daha da uzayabilir.
Çekişmeli Boşanma Davası Avantajları:
- Taraflar arasında anlaşmazlıkların çözümlenmesine yasal bir zemin sağlar.
- Hakim, tarafların talepleri ve hakları hakkında adil bir karar verir.
Çekişmeli Boşanma Davası Dezavantajları:
- Uzun süren bir süreçtir ve taraflar açısından yıpratıcı olabilir.
- Taraflar arasında çekişme olduğu için duygusal açıdan zorlayıcı olabilir.
Boşanma Davalarının Nerede Açılacağı:
Boşanma davaları, eşlerin son altı aydır birlikte oturdukları yer mahkemesinde veya davayı açan tarafın ikamet ettiği yerdeki Aile Mahkemesi’nde açılır. Aile Mahkemesi bulunmayan yerlerde Asliye Hukuk Mahkemesi boşanma davalarına bakar. Dava dilekçesi, davacı tarafından bu mahkemeye sunulur.
Boşanma Davasında Hangi Talepler Gündeme Gelebilir?
Boşanma davası sırasında taraflar şu taleplerde bulunabilirler:
- Nafaka: Eşler, kendileri ve varsa çocukları için nafaka talebinde bulunabilirler. Yoksulluk nafakası ve iştirak nafakası gibi farklı türler vardır.
- Velayet: Çocukların velayeti konusunda taraflar anlaşamazsa, mahkeme çocuğun üstün yararını gözeterek velayet hakkında karar verir.
- Mal Paylaşımı: Mal rejimi tasfiyesi yapılır ve eşler arasındaki mal paylaşımı yasal esaslar çerçevesinde yapılır.
- Maddi ve Manevi Tazminat: Taraflardan biri diğerine karşı kusurlu olduğunda, maddi ve manevi tazminat talebinde bulunabilir.
Boşanma Sürecinde Avukat Tutulması:
Boşanma davaları, özellikle çekişmeli boşanmalarda oldukça karmaşık olabilir. Bu süreçte bir avukat tutmak, tarafların haklarını savunmaları ve hukuki süreçlerin doğru şekilde yürütülmesi açısından önemlidir. Bu konuda uzman bir meslektaşımızdan destek almanızı tavsiye etmekteyiz.
Sonuç olarak, boşanma davaları anlaşmalı ve çekişmeli olmak üzere iki ana kategoride ele alınır ve süresi, tarafların anlaşmazlıklarına ve davanın karmaşıklığına göre değişir.