Casus Program Nedir?
Casus yazılım, bir kişinin telefonuna izinsiz olarak yüklenerek bu kişiyi izlemeye ve bilgilerini toplamaya yarayan yazılımlardır. Bu yazılımlar genellikle kişinin mesajlarını, arama kayıtlarını, internet hareketlerini ve hatta fiziksel konumunu izlemeye olanak tanır. Hukuken bu tür bir müdahale, kişinin özel hayatının gizliliğini ihlal eder.
Ceza Hukuku Boyutu
Eşin telefonuna izinsiz casus program yüklemek Türkiye’de kişisel verilerin hukuka aykırı olarak ele geçirilmesi ve özel hayatın gizliliğini ihlal suçları kapsamında değerlendirilebilir. Bu fiilin ceza boyutu TCK (Türk Ceza Kanunu) çerçevesinde şu şekildedir:
a) Özel Hayatın Gizliliğini İhlal (TCK 134)
- Türk Ceza Kanunu’nun 134. maddesine göre, başkalarının özel hayatına yönelik yapılan her türlü ihlal suç teşkil eder.
- Kişinin haberleşme özgürlüğüne ve mahremiyetine yapılan müdahale, “özel hayatın gizliliğini ihlal” suçuna girmektedir. Bu suçun cezası:
- 1 yıldan 3 yıla kadar hapis cezasıdır.
- Eğer bu ihlal, görüntü veya seslerin kaydedilmesi suretiyle yapılmışsa, ceza 1 yıldan 4 yıla kadar hapis cezası olabilir.
b)Haberleşmenin Gizliliğini İhlal (TCK 132)
- Eğer casus yazılım ile eşin mesajlarına, telefon görüşmelerine veya diğer haberleşmelerine müdahale edilmişse, bu fiil de haberleşmenin gizliliğini ihlal suçunu oluşturur.
- Bu suçun cezası 1 yıldan 3 yıla kadar hapis cezasıdır. Eğer bu fiil kamu görevlisi tarafından görevinin verdiği yetki kötüye kullanılarak işlenmişse, ceza arttırılabilir.
c)Kişisel Verilerin Hukuka Aykırı Olarak Kaydedilmesi (TCK 135)
- Elde edilen bilgiler kişisel veri niteliğindeyse, bu verilerin hukuka aykırı şekilde kaydedilmesi de ayrı bir suç teşkil eder. Kişisel verilerin hukuka aykırı olarak ele geçirilmesi ve kaydedilmesi durumunda da TCK 135 uyarınca 1 yıldan 3 yıla kadar hapis cezası öngörülmektedir.
Boşanma Davasındaki Boyutu
Boşanma davalarında taraflardan birinin eşinin telefonuna casus yazılım yüklemesi, eşin sadakat yükümlülüğünü yerine getirmediğini ispatlamak amacıyla yapılmış olabilir. Ancak bu tür bir delilin elde edilmesi, hukuka aykırı delil kategorisine girer.
a)Hukuka Aykırı Delil
- Hukuka aykırı yollardan elde edilen deliller, Türk Hukuku’nda delil olarak kabul edilmez (HMK 189). Bir delilin hukuka aykırı olup olmadığı ise, o delilin elde edilme şekline göre değerlendirilir.
- Casus yazılım yükleyerek elde edilen bilgiler, özel hayatın gizliliğini ihlal ederek elde edildiği için hukuka aykırıdır ve mahkemede delil olarak kabul edilmeyecektir.
- Ayrıca, böyle bir delilin kullanılması halinde, delili sunan kişi hakkında suç duyurusunda bulunulabilir ve ceza alabilir.
Yargıtay 2. Hukuk Dairesi 2015/26918 E. , 2017/6688 K. Sayılı kararında;
‘’ “İçtihat Metni”
MAHKEMESİ :Asliye Hukuk (Aile) Mahkemesi
Taraflar arasındaki davanın yapılan muhakemesi sonunda mahalli mahkemece verilen, yukarıda tarihi ve numarası gösterilen hüküm davacı-karşı davalı erkek tarafından kadının davasının kabulü ve tazminatların miktarı yönünden; davalı-karşı davacı kadın tarafından ise erkeğin davasının kabulü, reddedilen tazminatlar ile erkek lehine hükmedilen tazminatlar yönünden temyiz edilmekle, evrak okunup gereği görüşülüp düşünüldü:
Dosyadaki yazılara, kararın dayandığı delillerle kanuni gerektirici sebeplere ve özellikle davacı-karşı davalı erkeğin eşinin telefonuna casus program yükleyerek ele geçirdiği ses kayıtları hukuka aykırı delil niteliğinde olup kusur belirlemesinde dikkate alınamaz ise de; tanık beyanları, telefon kayıtları ve fotoğraflar ile toplanan tüm deliller birlikte değerlendirildiğinde zina eyleminin ispatlanmış olduğunun anlaşılmasına göre, yerinde bulunmayan temyiz itirazlarının reddiyle usul ve kanuna uygun olan hükmün ONANMASINA, aşağıda yazılı harcın temyiz edenlere yükletilmesine, peşin alınan harcın mahsubuna ve 136.00’ar TL. temyiz başvuru harcı peşin alındığından başkaca harç alınmasına yer olmadığına, işbu kararın tebliğinden itibaren onbeş gün içinde karar düzeltme yolu açık olmak üzere oybirliğiyle karar verildi. 01.06.2017 (Per.)
Denilerek, casus program hukuka aykırı delil olarak nitelendirilip kusur belirlemesinde dikkate alınmayarak, dosyada toplanan tüm delillerin değerlendirilmesi sonucu zina eyleminin ispatlanmış olduğu kararı verilmiştir.
b)Boşanma Sebebi Olarak Kullanılabilir mi?
Casus yazılım ile elde edilen veriler hukuka aykırı olduğundan doğrudan kullanılamaz, ancak eğer bu bilgiler başka yollarla (örneğin, tanık beyanlarıyla) destekleniyorsa boşanma davasında etkili olabilir. Sadakatsizlik, boşanma sebebi olarak değerlendirilebilir ancak bunu ispat etmek için hukuka uygun yollarla elde edilen deliller kullanılmalıdır. Dosya kapsamında hukuka uygun deliller ile ispatlanmış olan vakıaların, casus yazılım ile desteklenmesine ihtiyaç yoktur.
Yargıtay 2. Hukuk Dairesi 2023/3580 E. , 2024/1095 K sayılı kararında;
‘’ C. Gerekçe ve Sonuç
…Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile Mahkemece belirlenen ve gerçekleşen kusurları yanında erkeğin, kadına karşı ilgisiz davrandığı sabit olduğu halde bu hususta kusur verilmemesinin hatalı olduğu, kadının sunduğu CD içeriği her ne kadar hukuka aykırı delil kapsamında olsa bile Konya 8. Asliye Ceza Mahkemesinin 2020/245 Esas sayılı dosya kapsamı ve tanık beyanlarıyla davalı erkeğin zina yaptığının sabit olduğu, kadının, erkeğin telefonuna casus yazılım programı yükleme eylemi nedeni ile zina yapan erkeğin davranışlarından şüphelenen kadının bu yola başvurmuş olmasının kusur olamayacağı, kadının kusurunun ispatlanamadığı; … ‘’
Denilerek, dosya içerisinde zina eylemini işleyen eşin davranışı hukuka uygun deliller ile ispatlanmış olduğundan; kadının casus program yoluna başvurmuş olması kusur sayılmayacaktır.
c)Tespiti Nasıl Olur?
Casus yazılımın varlığı genellikle telefon üzerinde olağandışı durumlarla tespit edilebilir:
- Telefonun bataryasının hızla tükenmesi.
- Beklenmeyen veri kullanımında artış.
- Telefonun normalden fazla ısınması.
- Arka planda çalışan ve bilinmeyen uygulamalar.
Teknik olarak telefon üzerinde yapılacak bir inceleme (örneğin, bir teknik servisten yardım alarak veya dijital adli incelemeyle) bu yazılımın varlığını tespit edebilir. Adli bilişim uzmanları tarafından yapılan bir inceleme sonucunda, casus yazılım yüklenip yüklenmediği anlaşılabilir.
d)Suç Niteliği
Sonuç olarak, eşin telefonuna casus program yüklemek, Türk Ceza Kanunu’na göre suçtur. Özel hayatın gizliliğini ihlal ve kişisel verilerin hukuka aykırı olarak ele geçirilmesi gibi suçlar kapsamında cezai yaptırım uygulanabilir. Bu tür bir yazılımın kullanılması, hem ceza hukuku açısından kişiye yaptırım getirebilir hem de aile hukuku kapsamında boşanma davasında hukuka aykırı delil olarak kabul edilemez.
Ayrıca söylemek gerekir ki; diğer eşin telefonuna veya bilgisayarına casus program yüklemek olası bir boşanma davasında tarafların birbirine güven unsurunu zedelemesi, sadakat yükümlülüğünün ihlali olarak değerlendirilebilir ve boşanma davasında mahkeme tarafından bu davranışta bulunan eşe kusur oranı atfedilebilmektedir. Eğer eş casus program yüklemiş fakat ayrıca diğer delillerini hukuka uygun bir şekilde dosyaya sunmuş ve ispatlamışsa, eşin casus program yükleme davranışı kendisine kusur oranı atfedilmesinde bir rol oynamayacaktır. Çünkü eş hukuka uygun diğer deliller ile bunu ispatlamıştır. Bu örnekler bir boşanma davası sürecinde verilebilecek örnekler olup, eşin hukuka aykırı delili elde edişi bakımından cezai boyutun doğması ceza hukukunun konusu olmaktadır.
Sonuç
- Casus program yüklemek, TCK kapsamında suçtur ve özel hayatın gizliliğinin ihlali olarak değerlendirilir.
- Elde edilen deliller hukuka aykırı olduğu için boşanma davasında delil olarak sunulamaz. Başkaca hukuka uygun deliller ile iddiasını ispatlamış olan tarafın ayrıca casus program ile iddiasını ispatlamasına gerek yoktur.
- Casus yazılımın tespiti teknik olarak mümkündür ve dijital incelemelerle belirlenebilir.
- Boşanma davasında sadakat yükümlülüğünün ihlali ispatlanmak isteniyorsa, hukuka uygun yollarla delil elde edilmelidir.
Boşanma davasında hukuka uygun deliller nasıl elde edilir?
a)Hukuka Uygun Delil Elde Etme Yöntemleri
Boşanma davasında sadakat yükümlülüğünün ihlali (aldatma) gibi nedenleri ispatlamak için hukuka uygun yollarla delil elde etmek önemlidir. Aşağıdaki yöntemler delil niteliği taşıyabilir:
- Tanık Beyanları: Ortak arkadaşlar, aile üyeleri ya da güvenilir tanıklar sadakatsizlik durumunu gözlemlediyse, onların beyanları mahkemede delil olarak sunulabilir.
- Görsel ve Yazılı Kanıtlar: Eşin başka biriyle olan yazışmaları, sosyal medya hesaplarındaki paylaşımlar, fotoğraflar, otel rezervasyonları gibi hukuka uygun şekilde elde edilen belgeler delil olarak kullanılabilir.
- Dedektif Hizmetleri: Bazı ülkelerde yasak olmakla birlikte, Türkiye’de profesyonel dedektiflik hizmetleri yasal sınırlar içinde delil toplayabilir. Ancak toplanan delillerin hukuka aykırı olmaması şarttır. Örneğin, kamuya açık alanlarda yapılan gözlemler hukuka uygun olabilirken, kişinin telefonuna izinsiz bir erişim sağlanması hukuka aykırı olur.
b)Hukuki Süreçler
Eşin telefonuna casus yazılım yüklenmesiyle ilgili bir durum yaşandıysa, aşağıdaki hukuki süreçler izlenebilir:
1)Ceza Dava Süreci
- Eğer casus program tespit edilmişse, kişi hakkında savcılığa suç duyurusunda bulunulabilir. Bu durumda, savcılık soruşturma başlatarak özel hayatın gizliliğini ihlal suçu kapsamında kovuşturma başlatabilir.
- Savcılık, adli bilişim uzmanları aracılığıyla telefon üzerinde incelemeler yapabilir ve casus yazılımın izlerini tespit edebilir. Soruşturma sonucunda suç sabit görülürse, eş hakkında hapis cezası talep edilebilir.
2)Boşanma Davası Süreci
- Boşanma davası açmak isteyen taraf, hukuka uygun delillerle eşinin sadakatsiz olduğunu veya boşanma gerekçesini ispat etmek zorundadır.
- Hukuka aykırı yollarla elde edilen deliller (örneğin, casus yazılım ile elde edilen mesajlar veya kayıtlar) mahkemede delil olarak sunulamaz. Ancak başka yollardan destekleyici kanıtlar bulunarak sadakatsizlik veya boşanma sebebi ortaya konulabilir.
- Boşanma davası açılırken, eşin sadakatsizlik, kötü muamele, terk gibi sebeplerle evlilik yükümlülüklerini yerine getirmediği iddia ediliyorsa, tazminat ve nafaka taleplerinde de bulunulabilir.
3)Delil Sunma ve İspat Yükü
Boşanma davalarında delillerin nasıl sunulacağı ve ispat yükü önemlidir:
- Delillerin Sunulması: Hukuka uygun şekilde elde edilen her türlü belge, tanık ifadeleri, görüntüler, kayıtlar mahkemeye delil olarak sunulabilir. Ancak bu delillerin mahkemeye doğru zamanda ve doğru yöntemle sunulması önemlidir.
- İspat Yükü: İspat yükü genellikle iddia eden tarafa aittir. Yani sadakatsizliği iddia eden taraf, bu durumu hukuka uygun delillerle ispat etmek zorundadır.
4)Casus Yazılımın Tespiti ve Raporlama
Casus yazılımın tespiti ve raporlanması, boşanma davasında veya ceza davasında önemli bir aşamadır:
- Dijital İnceleme ve Rapor: Telefon üzerinde yapılacak bir teknik inceleme (adli bilişim incelemesi) casus yazılımın varlığını ortaya koyabilir. Bu rapor, mahkemeye delil olarak sunulabilir.
- Tespit Talebi: Savcılığa yapılacak bir başvuru sonucu, telefon üzerindeki casus yazılımın varlığı resmi bir şekilde tespit edilebilir ve bunun üzerine yasal işlemler başlatılabilir.
5)Ceza ve Hukuki Sorumluluk
Eğer casus yazılım kullanımı tespit edilirse, sorumluluk şunları içerebilir:
- Ceza Sorumluluğu: Casus yazılımı yükleyen taraf ceza davasında yargılanır ve mahkûm edilirse, hapis cezası alabilir. Ceza, yukarıda belirtilen suçlara göre değişiklik gösterir.
- Tazminat Sorumluluğu: Özel hayatın gizliliğini ihlal eden taraf, diğer eşe manevi tazminat ödemek zorunda kalabilir. Tazminat davası açılarak, uğranılan manevi zarar için talepte bulunulabilir.
6)Casus Yazılımın Etik ve Hukuki Sonuçları
Casus yazılım kullanımı sadece hukuki sonuçlar doğurmaz, aynı zamanda evlilik içindeki güven ilişkisini de tamamen ortadan kaldırır. Evlilikteki sadakat yükümlülüğünü ihlal eden bir tarafın casus yazılım kullanması, çift arasındaki güveni zedelerken, diğer tarafın da boşanma sürecinde haklarını savunma noktasında zor durumda kalmasına neden olabilir.
Sonuç
- Casus yazılım kullanımı hem ceza hem de boşanma davalarında ciddi sonuçlar doğurur. Delil toplama amacıyla kullanılan bu tür yazılımlar, hukuka aykırı olduklarından boşanma davasında delil olarak kullanılamaz ve suç teşkil eder.
- Boşanma sürecinde hukuka uygun deliller toplanmalı, casus yazılım gibi etik ve hukuki açıdan sorunlu yöntemlerden uzak durulmalıdır.
- Casus yazılım yüklemenin tespiti ve bu süreçte delillerin hukuka uygun şekilde toplanması için profesyonel destek alınması önemlidir.