İş davalarında zorunlu arabuluculuk, 7036 sayılı İş Mahkemeleri Kanunu ile Türk Hukuk Sistemi’ne giren ve işçi-işveren uyuşmazlıklarında tarafların önce arabulucuya başvurmasını zorunlu kılan bir uygulamadır. Bu sistemin amacı, iş yükü altında olan mahkemelere gitmeden önce tarafların anlaşmaya varmalarını sağlamaktır. Özellikle iş davalarının büyük bir kısmı olan tazminat ve alacak taleplerinin çözümünde zorunlu arabuluculuk devreye girmektedir.
Zorunlu Arabuluculuk Nedir?
İşçi ve işveren arasındaki uyuşmazlıklarda, belirli konular için dava açılmadan önce arabulucuya başvurulması zorunludur. İş Mahkemeleri Kanunu’na göre, taraflar arasında görülen işçilik alacakları (kıdem tazminatı, ihbar tazminatı, fazla mesai ücreti, yıllık izin alacağı gibi) ve işe iade talepleri arabulucuya gitmeden doğrudan mahkemeye taşınamaz. Arabuluculuk aşamasında tarafların anlaşması halinde dava açılmasına gerek kalmaz, anlaşma sağlanamazsa dava yoluna başvurulabilir.
Zorunlu arabuluculuk kapsamında olmayan, ancak iş mahkemelerinde görülen bir diğer önemli alan ise iş kazası ve meslek hastalığından kaynaklanan tazminat davalarıdır. Bu tür uyuşmazlıklar için arabulucuya gitmek zorunlu değildir.
İşe İade Davalarında Zorunlu Arabuluculuk
İşe iade davaları da zorunlu arabuluculuğa tabidir. İşten haksız şekilde çıkarıldığını düşünen bir işçi, işvereniyle işe iade için önce arabuluculuk sürecine gitmelidir. Eğer arabuluculuk görüşmeleri sonucunda taraflar uzlaşamazsa, işçi 2 hafta içinde iş mahkemesinde dava açabilir.
İşe iade davalarında zorunlu arabuluculuk aşamaları şu şekildedir:
- İşçi, iş sözleşmesinin haksız şekilde feshedildiğini düşünüyorsa, 1 ay içinde arabulucuya başvurmak zorundadır.
- Arabuluculuk görüşmeleri en fazla 3 hafta içinde tamamlanmalıdır. Ancak, gerekli görülürse 1 hafta daha uzatılabilir.
- Eğer taraflar bu süreçte anlaşırsa, uzlaşma tutanağı düzenlenir ve işçinin işe başlatılması ya da tazminat talepleri kararlaştırılır.
- Anlaşma sağlanamazsa işçi, arabuluculuk son tutanağının düzenlenmesinden itibaren 2 hafta içinde işe iade davası açabilir.
Zorunlu Arabuluculuk Hangi Durumlarda Geçerli?
Zorunlu arabuluculuk, İş Kanunu kapsamındaki şu tür uyuşmazlıklar için geçerlidir:
- Kıdem tazminatı, ihbar tazminatı gibi tazminat talepleri,
- Fazla çalışma ücreti, yıllık izin ücreti gibi işçilik alacakları,
- İşe iade davaları.
Ancak, iş kazasından kaynaklanan maddi ve manevi tazminat davaları, meslek hastalığından doğan tazminat talepleri ve Sosyal Güvenlik Kurumu’nun taraf olduğu davalar zorunlu arabuluculuk kapsamında değildir.
Arabuluculuk Süreci ve Tarafların Hakları
Arabuluculuk sürecinde taraflar, gönüllü olarak anlaşmaya varabilirler. Eğer anlaşma sağlanmazsa, arabuluculuk sürecinin olumsuz sonuçlandığına dair bir tutanak düzenlenir ve taraflar mahkemeye başvurabilir. Bu süreçte taraflar, avukatları aracılığıyla da temsil edilebilir.
Arabuluculuk Anlaşması ve İcraya Konu Olması
Arabuluculuk görüşmeleri sonucunda taraflar uzlaşırsa, anlaşma tutanağı düzenlenir ve bu belge mahkemede ilam niteliğinde kabul edilir. Yani, anlaşmaya uyulmadığında bu tutanak doğrudan icraya konulabilir.
Sonuç olarak:
- İş davalarında kıdem tazminatı, ihbar tazminatı ve diğer işçilik alacakları için mahkemeye başvurmadan önce zorunlu arabuluculuk aşaması geçilmelidir.
- İşe iade davalarında da işçi, işvereniyle arabuluculuk sürecine girmeden doğrudan dava açamaz.
- Zorunlu arabuluculuk sürecinde anlaşmaya varılamazsa, mahkemeye başvurma hakkı doğar.
Arabuluculuk sayesinde davalar daha hızlı çözülmeye çalışılır ve mahkemelere giden iş yükü azaltılmak istenir.
İşe İade Davası Arabuluculuk Başvuru Formu Örnekleri
ARABULUCULUK BAŞVURU FORMU
BAŞVURU TARİHİ : 01.01.2025
BAŞVURU SAHİBİ BİLGİLERİ
-Kişi İçin
Adı Soyadı : …..
TC Kimlik No : 1…….
Adres ve Cep(Zorunlu) : …… Merkez / Yalova
Vekili : Av. Yusuf SİYAH
Baro Sicil Numarası : Yalova Barosu 557
Cep Telefonu(Zorunlu) : 0546 749 6773
KARŞI TARAF BİLGİLERİ
-Kurum için
Kurum Adı : …….
VKN :
Adres ve Cep(Zorunlu) : ……. Yalova Merkez/Yalova
Vekili :
Baro Sicil Numarası :
İletişim (Cep-Zorunlu) : (0226) ……..
BAŞVURU BİLGİLERİ
Dosya Türü : İşçi ile işveren ilişkisinden kaynaklanan işe iade ve tazminat alacak istemi
Uyuşmazlık Türü : İşe iade istemli, İşe İade, Boşta Geçen Süre Alacağı, İşe Başlatmama Tazminatı, Başkaca bir usul kararlaştırılmadıkça arabulucunun ihtiyari başvurularda taraflarca seçileceğini, dava şartı başvurularında iki tarafında ortak arabulucuda anlaşmaları halinde arabulucu seçilebileceğini bildiğimi, başvuru konusuna ilişkin yukarıda belirttiğim tüm bilgileri doğru ve eksiksiz olarak doldurduğumu, işbu başvurunun işleme konulmasını arz ve talep ederim.
Başvurucu : Av. Yusuf SİYAH
Adı Soyadı
E-İmzalıdır
YALOVA ADLİYESİ ARABULUCULUK BÜROSUNA
(İş Mahkemeleri Kanunundan Doğan Zorunlu Arabuluculuk Başvurusudur)
Başvuran
İşçi Adı Soyadı :
TCK No :
İkametgah adresi :
Vekili
Adı Soyadı :
Telefon :
Adresi :
Karşı taraf
İşyeri Unvanı :
Mersis/Vergi No:
Adresi :
Telefon :
DİLEKÇE KONUSU: İşçi ile işveren ilişkisinden kaynaklanan işe iade ve tazminat alacakları
TALEP…………. : Haksız ve usulsüz fesih ile iş akdine son verilen işçi müvekkilin hak ve alacaklarının tespiti ile işe iade edilmesi talebimizdir.
Müvekkil X tarihinden başlayarak karşı taraf işveren şirket bünyesinde belirsiz süreli hizmet akdi ile çalışmaya başlamış ve X Noterliği X tarih ve xxxxx yevmiye numaralı fesih ile iş akdi haksız ve yasaya aykırı olarak feshedilmiştir.
Müvekkil iş akdinin haksız ve geçersiz olarak feshedildiği noter ihtarının kendisine tebliğ edildiği X tarihine kadar eksiksiz bir şekilde çalışmalarını sürdürmüştür.
Ne var ki işveren tarafından bu hususlar göz önüne alınmaksızın müvekkilin iş akdine haksız ve usulsüz olarak, son çare olmayarak son verilmiştir.
İşveren tarafından, müvekkile çalışması ile kanundan doğan hiçbir hakkı ödemeksizin iş akdi haksız olarak fesih edilerek müvekkilin mağduriyetine neden olunmuştur.
Dilekçemizde belirtilen hususlar dikkate alınarak müvekkil hak ve alacaklarının tespiti ile işe iade nedeniyle karşı taraf işveren ile uzlaşmak istiyoruz.
Gereğinin yapılmasını saygılarımızla vekaleten arz ederiz.
X Ekler:
Yalova X Noterliği xxxxxx Yevmiye Numaralı Fesihnamesi
Vekaletname örneği