Meslek Hastalığı, Meslek Hastalığı Raporu Nedir?

Meslek Hastalığı Nedir?

Meslek hastalığı, sigortalı işçinin yaptığı işin niteliği veya maruz kaldığı çalışma şartları nedeniyle bedensel veya ruhsal zarar görmesine yol açan geçici veya sürekli hastalıklar olarak tanımlanır. İşçi, meslek hastalığına yakalandığında Sosyal Güvenlik Kurumu (SGK) tarafından sağlanan haklardan yararlanabilir ve aynı zamanda işverene karşı tazminat davası açabilir. Meslek hastalığının tanımı, 5510 Sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu madde 14’te yer almaktadır. Meslek hastalığı halinde, belirli şartların oluşmasıyla işçiye birden çok hak tanınmıştır. İşverenin de; belirli şartların oluşması durumunda sorumluluğu doğabilmektedir.

Meslek hastalığı ile iş kazası kavramları pratikte çok fazla karıştırılsa da birbirinden farklı kavramlardır. Meslek hastalığı; zaman içerisinde bir sonuç olarak meydana gelen, işçinin sadece mesleki faaliyeti neticesinde ortaya çıkmış hastalık ve hastalıklardır. İş kazası ise; ani olarak meydana gelen, belirli şartları oluştuğu taktirde mesleki faaliyet veyahut mesleki faaliyet dışında oluşan kazalardır. Meslek hastalığı, aşağıda değineceğimiz hususlardan da yola çıkılarak anlaşılmalıdır ki; yetkili bir eğitim ve araştırma hastanesinin veyahut doğrudan meslek hastalıkları hastanesinin yapacağı tetkik ile tespit edilebilmektedir.

Sonuç olarak meslek hastalığı ile iş kazasının birbirinden farklı sebep ve sonuçları vardır. İş kazasının ne olduğuna ilişkin ‘’iş kazası’’ yazımızı okuyabilirsiniz.

Meslek Hastalıkları Nelerdir?

İşçinin işyerinde çalışması sonucu meydana gelen ve çalıştığı iş neticesinde oluşan duruma göre illiyet bağı kurulabilen, hastalıklara meslek hastalığı denmektedir. Şimdiye kadar tespit edilebilmiş meslek hastalıkları, 27021 Resmi Gazete sayılı Çalışma Gücü ve Meslekte Kazanma Gücü Kaybı Oranı Tespit İşlemleri Yönetmeliği 18. Maddesinde sayılmıştır.

Söylemek gerekir ki; meslek hastalıklarının sadece yönetmelikte verilen bu tablodan ibaret olduğu anlaşılmamalıdır. Keza, işçinin bu tabloda yer alan bir meslek hastalığı ile karşılaşması durumunda meslek hastalığı olarak sayılmaktadır fakat işçi bu tabloda yer almayan bir meslek hastalığı ile de karşılaşmış olursa da Sosyal Sigorta Yüksek Sağlık Kurulu’nun işçinin yakalanmış olduğu tabloda yer almayan hastalığı meslek hastalığı olarak değerlendirmesi durumunda, bu hastalık da meslek hastalığı olarak sayılmış olacaktır.

Yani ilgili tablo bir karine teşkil edip işçinin illa ki buradaki hastalıklardan birine sahip olması gerekmez, işin niteliğine göre işçinin farklı bir hastalığa sahip olması mümkündür. Tabi ki bu hastalığın meslek hastalığı olup olmadığının tespiti Sosyal Sigorta Yüksek Sağlık Kurulu’nun yapacağı tetkik ile belirlenebilmektedir. İlgili tablo bizlere sadece meslek hastalıklarının sınıflandırılması için bir yol gösterici şablon olup, meslek hastalıklarının tamamına https://www.mevzuat.gov.tr/MevzuatMetin/2.5.74496.pdf üzerinden, meslek hastalıklarına ilişkin yine daha detaylı bilgi ve açıklamalara ulaşmak için de; T.C Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığınca hazırlanmış olan https://www.csgb.gov.tr/Media/fgwlc5ol/meslekhastaliklari.pdf linki üzerinden erişebilirsiniz.

Meslek Hastalığı Şartları

Meslek hastalığının ortaya çıkması için bazı temel şartların mevcut olması gerekmektedir. Meslek hastalığı, işçinin yaptığı işin niteliği veya maruz kaldığı çalışma şartları nedeniyle meydana gelen bedensel ya da ruhsal hastalıklardır. Bu hastalığın tespiti ve tazminat talepleri için aşağıdaki şartlar aranır:

1. İş İlişkisi Olmalı

Meslek hastalığının tanınabilmesi için öncelikle işçi ile işveren arasında bir iş ilişkisi olmalıdır. İşçinin, bir iş sözleşmesine dayalı olarak işyerinde çalışıyor olması gerekir.

2. Hastalığın İşin Niteliği veya Şartlarından Kaynaklanması

Meslek hastalığının, işçinin yaptığı işin doğası gereği veya maruz kaldığı çalışma koşullarından kaynaklanması gerekir. İşçi, işyeri ortamındaki zararlı maddeler, fiziksel veya kimyasal etkenler ya da çalışma süresi boyunca sürekli maruz kaldığı diğer olumsuz faktörler nedeniyle bu hastalığa yakalanmış olmalıdır. Bu koşulların dışında meydana gelen hastalıklar meslek hastalığı kapsamında değerlendirilmez.

3. Meslek Hastalığı Tespiti

Meslek hastalığı teşhisi, işçinin meslek hastalığına yakalandığını SGK tarafından yetkilendirilen bir sağlık kurumu tarafından belgelendirilmesiyle yapılır. SGK’nın ilgili sağlık kurullarınca hastalığın meslekle doğrudan bağlantılı olduğunun belirlenmesi gerekir. Bu tespit, işçinin çalıştığı iş ve maruz kaldığı koşullarla bağlantılı olmalıdır.

4. İşçinin Belirli Bir Süre Zararlı Ortamda Çalışmış Olması

Meslek hastalığı genellikle işçinin belirli bir süre zararlı ortamlara maruz kalması sonucu ortaya çıkar. Bazı meslek hastalıkları, uzun süreli veya tekrarlı maruz kalma sonucunda gelişir. Bu nedenle işçinin hastalığının işyeri ortamında meydana geldiği zaman dilimi önemlidir. Yani ortaya çıkan meslek hastalığının ani değil sürekli çalışmaya dayalı ortaya çıkmış olması gerekmektedir.

5. İlliyet Bağı (Sebep-Sonuç İlişkisi)

İşçinin yakalandığı hastalık ile yaptığı iş arasında bir illiyet bağı olmalıdır. Yani işçinin, meslek hastalığına neden olan faktörlerle sürekli ya da uzun süre maruz kalması sonucu hastalığa yakalandığı ispat edilmelidir. İşin niteliği ve çalışma koşullarıyla hastalık arasında doğrudan bir ilişki bulunmalıdır.

6. Meslek Hastalığı Kanunda Tanımlanan Hastalıklardan Olmalı

SGK’nın yönetmeliklerinde meslek hastalığı olarak kabul edilen belirli hastalıklar listelenmiştir. Bu hastalıklar kimyasal maddelere maruziyet, toz, gazlar, fiziksel etkenler gibi nedenlere dayalı olabilir. Meslek hastalığına örnek olarak silikozis, kurşun zehirlenmesi, asbestozis, mesleki cilt hastalıkları ve işitme kaybı gibi hastalıklar verilebilir. Yönetmelikte tanımlı olmayan bir hastalık ise bu hastalığın meslek hastalığı olduğu ayrıca tespit edilmelidir.

7. Zamanında Bildirim

İşçinin meslek hastalığını öğrendiği tarihten itibaren SGK’ya ve işverene bildirimde bulunması gerekir. Ayrıca, meslek hastalığı tespit edildikten sonra belli süreler içinde dava açılması gerekmektedir.

Bu şartlar sağlandığında, işçi SGK’ya başvurarak meslek hastalığına dayalı haklardan yararlanabilir ve aynı zamanda işverene karşı tazminat davası açabilir.

Meslek Hastalığı Raporu

Meslek hastalığı raporu, bir işçinin işyerinde maruz kaldığı zararlı çalışma koşulları sonucunda yakalandığı hastalığın, meslek hastalığı olarak tanımlanmasını sağlayan resmi bir belgedir. 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu 14. Maddesine göre; Kanun madde 14 düzenlemesine göre Sigortalının çalıştığı işten dolayı meslek hastalığına tutulduğunun;

1. a) Kurumca yetkilendirilen sağlık hizmet sunucuları tarafından usûlüne uygun olarak düzenlenen sağlık kurulu raporu ve dayanağı tıbbî belgelerin incelenmesi,
2. b) Kurumca gerekli görüldüğü hallerde, işyerindeki çalışma şartlarını ve buna bağlı tıbbî sonuçlarını ortaya koyan denetim raporları ve gerekli diğer belgelerin incelenmesi, sonucu Kurum Sağlık Kurulu tarafından tespit edilmesi zorunludur.

Yani; SGK tarafından yetkilendirilmiş olan meslek hastalıkları tespitini yapacak olan hastanelerinin usulüne uygun olarak düzenlemiş olduğu, meslek hastalığına ilişkin rapor ve dayanak tıbbi belgelerin incelenmesi; eğer ilgili kurumca gerekli görülürse, işyerindeki çalışma şartlarını ve buna bağlı tıbbi sonuçları ortaya koyan denetim raporlarının ve gerekli belgelerin incelenmesi sonucu Kurum Sağlık Kurulu tarafından meslek hastalığının tespit edilmesi zorunludur.

Sonuç olarak; meslek hastalığı durumunda muhatap alınacak kurum Sosyal Güvenlik Kurumudur. Meslek hastalığı raporu için gerekli tıbbi değerlendirmeyi ise meslek hastalıkları hastaneleri  yapmaktadır. Son olarak ise; Sosyal Güvenli Kurumu Sağlık Kurulu tarafından da meslek hastalığına ilişkin son tespit yapılmaktadır. Meslek hastalığına ilişkin raporun hangi süreçte olduğu bilgisi ise e- Devlet sistemi üzerinden yapılabilmektedir. Fakat e-devlet üzerinden yapılan sorguda herhangi bir güncelleme yok ise; kuruma verilecek bir dilekçe ile sürecin hangi aşamada olduğu öğrenilebilmektedir.

Meslek Hastalığı Raporuna Nasıl İtiraz Edilir

Usule aykırı bir şekilde düzenlendiği tespit edilen sağlık kurulu raporu yeniden düzenlenmek üzere ilgili meslek hastalığı hastanesine iade edilebilmektedir. İlgili sağlık kurulu raporunun aykırı düzenlenip düzenlenmediği tespiti SGK Sağlık Genel Kurulu tarafından yapılmaktadır. İlgili meslek hastalığı hastanesinin düzenleyeceği sağlık raporunda yer alan; maluliyet/özürlülük/çalışma gücü kaybı oran veya derecesi Kurum Sağlık Kurulu kararlarını bağlayıcı değildir. Kişi, düzenlenen rapora ilişkin usulen veya esasen bir hata olduğunu düşünüyorsa kuruma karşı itirazlarını bildirebilir. Kişi, oranın derecesine veya raporun yanlış düzenlendiği iddiasına yapacağı itirazları idari yargıda iptal davası açarak öne sürebilmektedir. Kişi eğer bu rapor neticesinde bir zarara da uğramış ise tam yargı davası da açabilmektedir.

Meslek Hastalığı Bildirim Süresi

İlgili kanun gereğince; işverenin ilgili işyerinde meydana gelmiş meslek hastalığını, meslek hastalığı olaylarını SGK’ya bildirme zorunluluğu vardır. Bu bildirim, ilgili işyerinde sigortalı olarak çalışan işçi için yapılmaktadır. İşverenin, meslek hastalığı durumunu öğrendiği günden başlayarak üç iş günü içerisinde kuruma bildirim yapması gerekmektedir. Eğer kişi, kendi adına ve hesabına bağımsız çalışan kişi ise bildirimi üç iş günü içerisinde kendisi yapmalıdır.  Yine aynı şekilde, kişi köy ve mahalle muhtarı ise bildirim üç iş günü içerisinde kendisi yapmalıdır.

Meslek Hastalığı Bildirilmezse

Meslek hastalığının üç iş günü süresi içerisinde Kuruma bildirilmesi zorunludur. Bu yükümlülüğü yerine getirmeyen veya yazılı olarak bildirilen hususları kasıtlı olarak eksik ya da hatalı şekilde bildiren yükümlüye, kurum tarafından bu durum için daha önce yapılmış bulunan bütün masraflar ile (ödenmişse) geçici iş göremezlik ödenekleri rücu edilir.

Meslek hastalığına yakalanan işçi, Sosyal Güvenlik Kurumu (SGK) tarafından sağlanan haklardan yararlanabilir ve aynı zamanda işverene karşı tazminat davası açabilmektedir. Meslek hastalığına ilişkin açılabilecek olan davaları ve dava sürecini ilgili ‘.. ‘’ yazımızdan inceleyebilirsiniz.